Hướng dẫn quan trắc môi trường đất ATPro

Đất đai là tài nguyên quý giá của mỗi quốc gia, nhưng hiện nay, tình trạng ô nhiễm đất đã và đang để lại nhiều hệ quả xấu. Quan trắc môi trường đất là giải pháp tối ưu nhất hiện tại để quản lý chất lượng môi trường đất. Vậy quy trình và thông số kỹ thuật quan trắc môi trường đất như thế nào? ATPro sẽ hướng dẫn quan trắc môi trường đất thông qua bài viết này.

Quan trắc môi trường đất có vai trò gì?

Môi trường đất là một hệ sinh thái được sắp xếp theo cấu trúc tầng nhất định, bao gồm cả động thực vật, vi sinh vật sinh sống bên trong lòng đất. Môi trường đất là một thành phần của hệ môi trường, bao quanh và có mối liên hệ mật thiết với các môi trường khác như không khí, nước,…

Hiện nay, tình trạng xả rác, lạm dụng thuốc trừ sâu, phân bón hoá học,… khiến đất bị ô nhiễm nặng nề.

Quan trắc môi trường đất là công tác thu thập, thống kê và xử lý các số liệu, thông số trong đất, nhằm nghiên cứu tình trạng môi trường đất. Từ đó chỉ ra những báo động cấp bách về chất lượng môi trường đất, đưa ra những giải pháp phòng ngừa và ngăn chặn, hay xử lý kịp thời.

Hướng dẫn quan trắc môi trường đất

Công tác quan trắc môi trường đất được thực hiện bởi cán bộ phòng Tài nguyên và môi trường, tuân thủ nghiêm chỉnh theo quy trình và nguyên tắc được ban hành của Bộ và Nhà Nước.

Phác thảo, xây dựng đề cương công tác quan trắc

Cán bộ nhận nhiệm vụ trực tiếp xây dựng bộ đề cương quan trắc môi trường đất gồm:

Tài liệu về địa lý vùng quan trắc, thiết bị quan trắc, bố trí thiết bị quan trắc, hệ thống thông số kỹ thuật quan trắc,…
Thiết kế công tác quan trắc thuộc quan trắc môi trường nền đất hay môi trường tác động.
Dự tính thời gian tiến hành quan trắc, tiến độ thực hiện,…
Chuẩn bị các bộ tài liệu, mẫu sổ, mẫu báo cáo,…
Chuẩn bị các phần mềm tính toán, máy móc cần thiết,…

Sau khi đề án đưa ra hoàn chỉnh, phải đưa lên các cấp chính quyền có thẩm quyền để chỉnh sửa (nếu cần), phê duyệt và chấp thuận bằng văn bản pháp lý.

Lựa chọn các thông số kỹ thuật phù hợp

Tuỳ thuộc vị trí tiến hành quan trắc đất mà cán bộ lựa chọn các thông số kỹ thuật cho địa điểm đó.

Xem thêm: Quan trắc môi trường là gì? Tìm hiểu về quan trắc môi trường

Sau khi quyết định quan trắc môi trường đất nền hay quan trắc môi trường tác động mà có các thông số kỹ thuật liên quan.

Với quan trắc môi trường đất nền: chọn các thông số phản ánh hiện trạng của đất, quá trình và các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình đó.
Với quan trắc môi trường tác động: chọn các thông số theo đặc thù riêng.

Cơ sở để lựa chọn thông số này là dựa vào mục tiêu của công tác quan trắc môi trường đất.

Xác định vị trí quan trắc đất

Cán bộ quan trắc sẽ tiến hành khảo sát, tuỳ thuộc điều kiện cụ thể mà xác định vị trí chính xác. Còn quy mô quan trắc sẽ phụ thuộc vào mật độ mẫu thử theo thời gian, không gian và mỗi loại đất riêng biệt.

Thông thường, vị trí quan trắc đất được lựa chọn là:

Vùng đất có dấu hiệu bị ô nhiễm tổng hợp (có chất thải, khí thải công nghiệp, đô thị, hạ lưu dòng chảy)
Vùng đất bạc màu, không phì nhiêu.
Vùng đất đang được thâm canh nông nghiệp.
Vùng đất có nguy cơ và dấu hiệu xói mòn, trôi hoặc bị sa mạc hoá.
Vùng đất có nguy cơ bị nhiễm mặn, nhiễm phèn.

Khi lựa chọn vị trí vùng đất quan trắc phải đảm bảo tuân thủ nguyên tắc đại diện, đặc trưng về các yếu tố (địa hình đất, loại hình đất, nhóm đất,…) và phải được sử dụng dài hạn. Thông thường vị trí quan trắc được chọn sẽ nằm ở vị trí trung tâm và vùng biên xung quanh đất.

Tiến hành quan trắc môi trường đất, lập báo cáo

Sau khi xác định đầy đủ các yếu tố cần thiết, cán bộ sẽ tiến hành đo đạc, lưu giữ và xử lý số liệu bằng các phương pháp và phần mềm tính toán thông dụng.

Từ đó đưa số liệu lên các báo cáo quan trắc môi trường đất theo quy định, đề ra các giải pháp và biện pháp xử lý riêng.

Các thông số kỹ thuật quan trắc môi trường đất quan trọng

Khi tiến hành quan trắc môi trường đất, cán bộ thực thi sẽ phải đo đạc và thu thập rất nhiều dữ liệu. Trong đó có những thông số kỹ thuật quan trọng, bắt buộc phải thu thập khi tiến hành quan trắc.

Thông số về độ pH

Mỗi vùng đất sẽ có độ pH riêng, thể hiện tính chất riêng của loại đất đó thuộc đất có độ axit, trung tính hay kiềm.

Dựa vào độ pH để đánh giá tình trạng đất (có bị nhiễm hoá chất, phân bón,… không), và đưa ra phương án tác động vào đất phù hợp.

Thành phần của đất

Xác định thành phần cơ giới của đất, tỷ lệ thành phần gồm hạt bụi, hạt sét, hạt sỏi và hạt cát. Từ đó xác định mức độ ô nhiễm đất, kiểm soát lại hàm lượng phân bón, thuốc trừ sâu, điều tiết lượng nước cho tốt.

Tỷ trọng đất

Khi quan trắc môi trường đất sẽ thấy tỷ trọng đất ở các vùng địa lý khác nhau sẽ khác nhau.

Kết quả quan trắc sẽ xác định được mức độ ô nhiễm, bên cạnh đó còn giúp định hướng trồng cây trồng phù hợp.

Các thông số EC (độ dẫn điện)

Thông số EC dao động theo nồng độ muối trong đất, căn cứ vào chỉ số này để đánh giá độ dẫn điện của đất, từ đó khẳng định khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cây trên đất này.

Khi EC dao động từ 0,2 đến 1,2 thì cây trồng trên đất có thể hấp thụ tốt dinh dưỡng từ đất, nếu trên 1,2 là đang dư dinh dưỡng.

Các thông số kỹ thuật khác

Bên cạnh các thông số trên thì khi quan trắc môi trường đất cũng phải chú ý đến các thông số khác như Nitơ, K+, Asen, Na+, P2O5, K2O,…

Trên đây là những hướng dẫn quy trình và thông số kỹ thuật quan trắc môi trường đất mà bạn có thể tham khảo. Để tìm hiểu thêm các tài liệu khác về quan trắc môi trường